Çin hökuməti Honq Konqda yerləşəcək beynəlxalq vasitəçilik təşkilatını təsis edən konvensiyanı imzalayıb. Pekin bu yeni təşkilatın dünya münaqişələrinin həlli üzrə aparıcı orqan olan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinə (BƏM) rəqib olmasını ümid edir.
Beynəlxalq Vasitəçilik Təşkilatının (IOMed) təsis edilməsi haqqında Konvensiya cümə günü Çin Xarici İşlər Nazirliyi Wang Yi-nin iştirakı ilə Honq Konqda keçirilən mərasimdə qanun şəklində imzalanıb. Mərasimdə İndoneziya, Pakistan, Laos, Kamboca və Serbiya da daxil olmaqla bir neçə ölkənin nümayəndələri iştirak edib. Həmçinin, BMT də daxil olmaqla 20 beynəlxalq təşkilatın nümayəndələri də mərasimdə hazır olub.
Mərasimdə nümayiş etdirilən videoda bildirilir ki, bu təşkilatın mübahisə predmetləri arasında dövlətlər arasında, bir dövlətlə başqa bir dövlətin vətəndaşları arasında və müstəqil beynəlxalq subyektlər arasında mübahisələr də olacaq.
Pekinin planlarına görə, bu təşkilat Honq Konqun beynəlxalq vasitəçilik mərkəzi kimi tanıdılmasını dəstəkləyəcək.
Çinin dövlətə aid Global Times qəzetində dərc olunmuş anonim bir məqalədə IOMed, “beynəlxalq mübahisələri vasitəçilik yolu ilə həll etməyə həsr olunmuş dünyanın ilk beynəlxalq hüquqi təşkilatı” kimi təsvir olunub.
IOMed, “vasitəçilik əsaslı mübahisə həlli” üzrə mexanizmlərdə “kritis bir boşluğu” dolduracaq. “Beynəlxalq Vasitəçilik Təşkilatının yaradılması qlobal idarəçilikdə bir dönüm nöqtəsini qeyd edir və münaqişələrin ‘dostcasına’ həllinin dəyərini vurğulayır,” deyə əlavə olunub.
BƏM – BMT-nin əsas hüquqi orqanı, həmçinin Dünya Məhkəməsi olaraq da tanınır – hazırda üzv dövlətlər arasında beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq hüquqi mübahisələri həll edən üst orqandır. Ayrıca, BMT orqanları tərəfindən ona yönəltilən hüquqi suallar barədə məsləhət rəyini də təqdim edir.
Honq Konq Baş İcraçı John Lee Ka-chiu bu həftə, IOMed-in statusunun BƏM və Haaqanın Daimi Arbitraj Məhkəməsi ilə bərabər olacağını bildirib. Lee, eyni zamanda, bunun Honq Konqa “əhəmiyyətli” iqtisadi faydalar və iş imkanları gətirəcəyini, həmçinin turizm və nəqliyyat da daxil olmaqla müxtəlif sektorlara stimul verəcəyini söyləyib.
Honq Konq 1997-ci ildən bəri, 150 ildən çox Britaniya koloniyası olduqdan sonra Çin hakimiyyətinə keçidindən bəri davamlı iqtisadi durğunluqla üzləşib. Sərmayəçi inamı, Pekinin ərazidə həyatın bütün aspektlərini, o cümlədən iqtisadiyyatı daha da artıran nəzarəti ilə sarsılmışdır.
Cənubi Çinə aid Morning Post-da dərc olunmuş bir məqalədə Honq Konqun ədliyyə katibi Paul Lam, IOMed-in “de-internatlaşdırma və de-funksional yaradılması” səylərinə qarşı mübarizədə kömək edəcəyini bildirib.
“IOMed qərargahından istifadə edərək Honq Konqu beynəlxalq mübahisə həlli mərkəzi kimi gücləndirmək lazımdır,” Lam deyib. IOMed mərkəzi, bu ilın sonuna qədər və ya 2026-cı ilin əvvəlində Honq Konqun Wan Chai rayonundakı keçmiş polis stansiyasında yer alacaq.
